Gõ Tiếng Việt

Lời nói là công cụ để giao tiếp. Nó trực tiếp diễn tả tư tưởng, tình cảm và kinh nghiệm của con người. Vì thế, nó có giá trị đặc biệt trong đời sống. Cách ăn nói là thước đo tri thức, nhân cách của mỗi chúng ta. Để khuyên bảo mọi người cách nói năng sao cho đạt hiệu quả cao nhất trong giao tiếp, ông cha ta đã từng căn dặn: Lời nói chẳng mất tiền mua / Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.

Xem thêm bài viết: 

• Cây muốn lặng mà gió chẳng ngừng
• Có cứng mới đứng đầu gió
• Góp gió thành bão

Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

Lời nói là hình thức giao tiếp phổ biến của con người. Nó dùng để biểu đạt tâm tư tình cảm, cảm xúc của mỗi cá nhân. Lời nói được tạo nên từ âm thanh nên ta chỉ có thể cảm nhận nó bằng thính giác. Hoàn toàn không thể sờ hoặc chạm vào lời nói. Dân gian ta có câu: Lời nói gió bay cũng bởi lý do đó.

Mỗi câu nói đều xuất phát từ ý muốn của từng cá nhân. Không thể bắt người khác nói hay không nói điều gì được. Lời nói chẳng mất tiền mua thể hiện đặc điểm đặc biệt này. Lời nói không thể mua được bằng vật chất. Nó không bị phụ thuộc bởi bất cứ thứ gì ngoài chủ thể. Cho dù có nhiều bạc tiền đi chăng nữa cũng không mua được lời nói.

Từ ý nghĩa đó, câu Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau mở rộng thêm ý nghĩa cho câu trước. Chính vì lời nói không tốn kém gì, nên ta nói tốt hay nói xấu cũng như nhau. Chi bằng ta lựa chọn những lời nói tốt đẹp để đôi bên ai cũng vui vẻ, hài lòng.

Hay nói cách khác, câu tục ngữ khẳng định giá trị và ý nghĩa của lời nói trong giao tiếp, cuộc sống hàng ngày. Từ đó ông bà ta căn dặn nên nói ra những lời hay ý đẹp và phải suy nghĩ thật kĩ trước khi nói.

Lời nói chẳng mất tiền mua

Lời nói chẳng mất tiền mua – Điều kì diệu đến từ lời nói

Vì lời nói là công cụ, là phương tiện giao tiếp nên được con người dùng hằng ngày, hằng giờ. Chính vì thế, lời nói gián tiếp thể hiện tính cách, quan điểm sống và học vấn của mỗi cá nhân. Từ lâu, ăn nói đã trở thành tiêu chí để đánh giá con người.

Vì cấu trúc vòm họng và hàm răng, lưỡi của mọi người khá khác biệt. Nên giọng nói, cách luyến láy từ ngữ cũng rất khác nhau. Thêm văn hóa vùng miền, khiến cho lời nói cũng là tiêu chí để phân biệt con người. Có thể, ta không nhìn thấy được cơ thể, hình hài của một cá nhân. Nhưng khi nghe giọng nói, ta biết được đó là phụ nữ hay đàn ông, già hay trẻ, đang vui hay tức giận,…

Nói như thế để thấy, lời nói có ý nghĩa và mối quan hệ rất mật thiết với cuộc sống. Như đã chia sẻ ở trên, một lời nói ra chẳng hề mất mát gì. Lời nói như một thứ công cụ dễ kiếm, dễ chọn trong tầm tay của mọi người. Vậy nên ta phải dùng nó sao cho hiệu quả.

Lời nói giúp ta thể hiện bản thân mình một cách rõ nét. Nó thể hiện chính kiến, niềm vui, nỗi buồn và trở thành động lực cho những người khác. Một lời khen, lời khuyên đúng lúc còn quý hơn cả bạc vàng.

Cùng là một lần mở miệng nhưng nói đúng nói hay thì lời nói sẽ tạo hiệu quả lớn. Còn nếu chỉ dùng lời nói để khích bác, chê bai, làm nhục người khác. Thì lời nói ấy không những sẽ làm mất lòng nhau, mà còn có thể đẩy người khác đến sự tuyệt vọng.

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

Câu nói này ở rộng ý nghĩa cho câu Lời nói chẳng mất tiền mua. Lựa lời ở đây khuyên ta nên lựa chọn lời nói. Lời nói tốt đẹp, khéo léo giúp con người được lòng tất cả mọi người. Khéo ăn, khéo nói được coi là một lợi thế.

Như đã chia sẻ ở trên, lời nói khéo léo thể hiện bản thân là một con người có học, tế nhị. Khi ta biết cách giao tiếp, ngôn ngữ trở nên hữu dụng và đẹp đẽ hơn. Khi gặp niềm vui hay muốn khích lệ người khác ta có thể nói quá để hạnh phúc viên mãn hơn. Còn khi chạm đến nỗi buồn ta chọn cách nói giảm, nói tránh để từ đó, nỗi buồn cũng được nhẹ nhàng hơn.

Lưỡi không xương nhiều đường lắt léo. Bởi thế nên, những kẻ giao tiếp cộc lốc, mất lịch sự luôn bị đánh giá là kém văn hóa. Những kẻ ưa nịnh bợ, dùng lời ngon tiếng ngọt để chuộc lợi. Hay những kẻ gió chiều nào xoay chiều ấy đều rất đáng phê phán.

Ta cần tránh chạm vào lòng tự ái, hay xúc phạm đến người nghe. Điều này khiến họ khó tiếp nhận vấn đề, hiệu quả giao tiếp cũng vì thế mà giảm sút.. Bên cạnh đó, lời nói xấu làm rạn nứt các mối quan hệ với người xung quanh, dễ gây ra tranh chấp, xung đột.

Lời nói vô duyên, thô tục thể hiện sự kém văn minh, kéo thấp vẻ đẹp văn hóa nơi con người.

Xem thêm bài viết: 

• Chó treo mèo đậy
• Thành ngữ “Chó chê mèo lắm lông”
• Con chẳng chê cha khó, chó chẳng chê chủ nghèo

Nói hay không bằng nói thật

Tuy vậy, mặc dù ta luôn coi trọng việc lựa lời để đạt được hiệu quả giao tiếp cao. Nhưng ta cũng cần nhìn nhận rằng mục đích quan trọng nhất không phải là làm vừa lòng nhau.

Có những trường hợp, dù là khó nghe, nhưng ta vẫn phải nói ra sự thật. Vẫn biết sự thật thì dễ mất lòng. Nhưng giả dối không thể coi là một hành vi giao tiếp đúng đắn.

Lời nói thích hợp trước hết phải là lời nói chân thành sau đó mới là lời nói đẹp.

Lời nói chẳng mất tiền mua

Làm sao để có duyên ăn nói?

Để đạt được hiệu quả tốt trong giao tiếp, chúng ta cần phải tự rèn luyện cách giao tiếp văn minh, lịch sự.

Trước hết cần suy nghĩ thật kĩ trước khi nói. Nói với ai? Nói điều gì? Nói để làm gì? Nói như thế nào? Đó là những câu hỏi mà con người khôn ngoan, chín chắn luôn luôn tự nêu ra làm định hướng trong giao tiếp, ứng xử.

Thêm đó, học cách lựa chọn ngôn từ phù hợp với giới tính, nghề nghiệp và môi trường sống. Làm sao để vừa thực hiện đúng mục đích giao tiếp, vừa thể hiện được sự văn minh và tránh gây ra cảm xúc tiêu cực cho đối phương.

Nói năng lựa lời không có nghĩa là thiếu thẳng thắn. Mà đó là chọn lời nói khéo léo để truyền đạt sự thật. Phải tự chịu trách nhiệm về lời nói của mình.

Sự khéo léo bắt đầu từ việc bản thân chúng ta biết ăn nói lễ phép, không chêm lời hay cướp lời của người khác. Nên nói nhiều lời hay ý đẹp. Trung thực, khiêm tốn; không được đặt điều, nói năng giả dối, xảo trá; phải tránh cách nói hoa hòe hoa sói, ngọt xớt, đãi bôi.

Lời kết

Dù ở thời đại nào thì có lẽ lời khuyên từ câu tục ngữ Lời nói chẳng mất tiền mua/ Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau vẫn luôn đúng. Áp dụng được ý nghĩa của nó vào cuộc sống là bạn đã phần nào đem đến cho cuộc sống của mình nhiều niềm vui. Theo đó các mối quan hệ và công việc cũng tốt đẹp và viên mãn. Lời nói lịch sự, văn minh là yếu tố mấu chốt cho một xã hội văn minh, tiến bộ.

Xem thêm bài viết:

• Thành ngữ “Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ”
• Nhiễu điều phủ lấy giá gương/Người trong một nước phải thương nhau cùng
• Tục ngữ “Một người biết lo bằng kho người làm”